Όπως ανακοινώθηκε πρόσφατα από τον Υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Πιερακάκη, ευρίσκονται σε εξέλιξη οι διαδικασίες του διαγωνισμού για τη νέα ηλεκτρονική ταυτότητα, η οποία θα είναι υποχρεωτική. Ταυτόχρονα, ανακοινώθηκε και ο «προσωπικός αριθμός του Πολίτη».

Ο αριθμός αυτός θα είναι ο ΑΦΜ με τρία επιπλέον ψηφία, θα χορηγείται μία φορά σε φυσικά πρόσωπα και θα απενεργοποιείται μετά θάνατον. Θα αναγράφεται στις νέες ηλεκτρονικές ταυτότητεςπου θα λειτουργούν με τεχνολογία RFID. 

Υπάρχει μεγάλη προϊστορία στο θέμα. Η πάλαι ποτέ «κάρτα του πολίτη», που ανακοινώθηκε πανηγυρικά προ δωδεκαετίας από τον Γεώργιο Παπανδρέου, στηρίχθηκε ανεξαιρέτως από όλες τις μετέπειτα αριστεροδεξιές κυβερνήσεις, περνώντας σε στάδιο υλοποίησης σήμερα από τη Νέα Δημοκρατία. Αυτό βέβαια επαληθεύει το γεγονόςότιυπάρχει διαχρονική πίεση υλοποίησης της ατζέντας κάποιων «οραματιστών», στους οποίους υποτάσσονται όλα τα κυβερνώντα κόμματα. Το ίδιο συνέβη με τα επαίσχυντα μνημόνια, το ίδιο συμβαίνει με διατάξεις και «ντιρεκτίβες» από διεθνείς Οργανισμούς ή Forums, που καταπατούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και προσωπική ελευθερία. Η «δεξιά» και «αριστερή» κομματοκρατία δεν έχει πρόβλημα να ευθυγραμμιστεί πιστά στις βασικές εντολές.

Ποιός ήταν ο κοινός «οραματισμός» του Γιώργου-GeoffreyΠαπανδρέου και της σημερινής Νέας Δημοκρατίας; Με τις δικές τους λέξεις,η νέα ταυτότητα με τον αριθμό του πολίτη:

• προσφέρει εξυπηρέτηση προς τους πολίτες,
• συμβάλλει στην πάταξη της γραφειοκρατίας,
• παρέχει δήθεν «δικαίωμα στη ζωή».

Άραγε ποιά είναι η αλήθεια για την επίκληση τόσο σπουδαίων πλεονεκτημάτων;

Α) Η «εξυπηρέτηση προς τους πολίτες»δεν είναι απλώς το να κάνεις μία αίτηση από το σπίτι αντί να πας σε ένα ΚΕΠ. Σημαίνει, κυρίως, απλοποίηση στις ήδη υπάρχουσες διαδικασίες. Εάν η πολυπλοκότητα στις διαδικασίες παραμένει, αλλά απλώς μεταφέρεται σε ένα ψηφιακό περιβάλλον, αυτό δεν λέγεται εξυπηρέτηση. Επί παραδείγματι, αν επισκεφθεί κανείς την ιστοσελίδα του ΕΦΚΑ, ο πολίτης προσπαθεί να επιλέξει ανάμεσα σε δεκάδες συνδέσμους χωρίς συνοχή, με περιπτώσεις και υποπεριπτώσεις, χωρίς καμμία δόση φιλικής εξυπηρέτησης προς τον χρήστη ή αποτελεσματικών οδηγιών, ούτε με επαρκή τηλεφωνική εξυπηρέτηση. Οι υπηρεσίες πανηγυρίζουν την ψηφιοποίηση, οι δε συμπολίτες μας που δεν γνωρίζουν (και δεν είναι υποχρεωμένοι να γνωρίζουν) από υπολογιστές, πληρώνουν σε τρίτους μεσολαβητές για την εξυπηρέτησή τους. Με απλά λόγια, ο πολίτης παραμένει ο παρείσακτος της διαδικασίας και όχι ο κεντρικός της αποδέκτης.

Η Νέα Δημοκρατία δεν έχει αρνηθεί, από την πρώτη στιγμή ίδρυσης του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης μέχρι σήμερα, ότι δρά «παράλληλα» στον τομέα απλοποίησης διαδικασιών και ηλεκτρονικής υλοποίησης («ψηφιοποίησης»). Δηλαδή, ξοδεύει κρατικό προϋπολογισμό εφαρμόζοντας ψηφιοποίηση με τις παλιές διαδικασίες, ενώ όταν αλλάξει πράγματι τις διαδικασίες θα ξοδέψει εκ νέου κονδύλια για να τις ψηφιοποιήσει. Εμείς γνωρίζουμε ότι ένας σώφρων νοικοκύρης με παλαιό σπίτι δεν ξοδεύει για να το ανακαινίσει και «παράλληλα» για να το γκρεμίσει και ξαναχτίσει.

Β)  Η «πάταξη της γραφειοκρατίας»μας βρίσκει όλους σύμφωνους. Όμως αυτή δεν επιτυγχάνεται με την ακόμη πιο έντονη αριθμοποίηση του προσώπου, δηλαδή με την αντικατάστασητεσσάρων ή πέντε αριθμών από έναν. Μετά από ποικίλους πειραματισμούς των εκάστοτε κυβερνήσεων με αριθμούς ταυτότητας, ΑΦΜ, ΑΜΚΑ, δημοτολογίου κλπ, έχουμε σήμερα τη νέα «σωτηρία» με έναν ενιαίο κωδικό. Ας μην ξεχνούμε ότι ο αρχικός οραματισμός του νυν υπουργού για την υλοποίηση της ηλεκτρονικής ταυτότητας στην Ελλάδα ήταν εμπνευσμένος από το σύστημα της Εσθονίας, όπου ως γνωστόν ξέσπασε ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα ανεπαρκούς ασφάλειας -και δυνητικά διαρροής προσωπικών δεδομένων- σε υλοποίηση ηλεκτρονικής ταυτότητας.

Σε μία εποχή που έχουμε παραδώσει την ιδιωτικότητά μας εθελοντικά, μοιραζόμενοι στο παγκόσμιο κοινό των socialmediaπροσωπικές στιγμές, φωτογραφίες, θέσεις, αντιλήψεις, προτιμήσεις, hobby, και εν γένει ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, η προστασία των προσωπικών δεδομένων είναι ένα μέγα διακύβευμα. Η Πολιτεία είναι υποχρεωμένη να σταθεί φύλακας της προσωπικής ελευθερίας και προστάτης της ιδιωτικότητας των πολιτών της. Βασική αρχή στην προστασία δεδομένων, είναι ότι αυτός που ζητά δεδομένα, ζητά μόνο τα απολύτως απαραίτητα προκειμένουν να είναι σωστός στις υποχρεώσεις του. Γιατί επομένως το κράτος ζητά σε έναν ενιαίο κωδικό να εμπλέκει την υποχρεωτική ταυτοποίηση ενός προσώπου με επιμέρους οικονομικές, φορολογικές, ασφαλιστικές, ιατρικές κλπ πληροφορίες; Ποιός θα έχει πρόσβαση; Πού τελικώς θα μπει φρένο στο απόρρητο της προσωπικότητας; 

Γ) Για το «δικαίωμα στη ζωή», κάθε σκεπτόμενος πολίτης διερωτάται γιατί οι κυβερνώντες δεν θεωρούν το «δικαίωμα στη ζωή» ως ένα αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα κάθε ανθρώπινης ύπαρξης, παρά μάλλον ένα προαιρετικό προνόμιο, που απορρέει από την υποχρεωτική συμμετοχή/συμμόρφωση σε μία ιδιότυπη αριθμοποίηση της προσωπικότητας. Με το απάνθρωπο και φασίζον πρόσφατο «COVIDpass» μάθαμε εκτενέστερα ότι ως «δικαίωμα στη ζωή» εννοούν πράγματι το «προνόμιο συμμόρφωσης». Παρακολουθώντας το πιλοτικό socialcreditsystemτης Κίνας -και μάλιστα πρό COVID εποχής- όπου οι πολίτες τιμωρούνταν ή επιβραβεύονταν από το κράτος για τις προτιμήσεις τους, ακόμα και για τις αγορές τους, μπορεί να πάρει εύκολα μία γεύση του που ακριβώς είναι το όριο! Ειδικότερα μάλιστα στην μετα COVΙDεποχή (προτούν καν βγουν τα εμβόλια) όλοι βιώσαμε την άρνηση σε πρόσβαση καταστημάτων, υπηρεσιών ή απλά βγάζοντας μία βόλτα τον σκύλο. Η «Κίνα» μας κτυπάει την πόρτα και αυτό δεν είναι αφορμή για πανηγυρισμό. 

Εν κατακλείδι, η ηλεκτρονική ταυτότητα με τον έναν μοναδικό αριθμό, αλλάζει το statusquoδιότι περνάμε από την απλή ταυτοποίηση στο δικαίωμα πρόσβασης σε υπηρεσίες και αγαθά, καταργώντας την ιδιωτικότητα του πολίτη και αφήνοντας ίχνη πίσω από κάθε ενέργεια του πολίτη, με θεατή τον Μεγάλο Αδελφό.Και εν πάσει περιπτώσει, ποιός πολίτης επιθυμεί να προβιβάσει τον κ. Μητσοτάκη ή τον κ. Τσίπρα σε «μεγάλο αδελφό» του;

Η δική μας πρόταση

• Σε άμεσο επίπεδο, η ΝΙΚΗ απαιτεί από τώρα, να παραμείνει προαιρετική η οποιαδήποτε ηλεκτρονική ταυτότητα ή μέλλουσα «κάρτα του Πολίτη» και να μηναφαιρεθεί από τον πολίτητο δημοκρατικόδικαίωμα πρόσβασης σε υπηρεσίες και αγαθά σε όσους αρνηθούν να την παραλάβουν.
• Σε γενικό επίπεδο, η μέν πάταξη της γραφειοκρατίας μάς βρίσκει σύμφωνους, η αριθμοποίηση του προσώπου όμως όχι. Η ΝΙΚΗ, με σεβασμό στην προστασία της ιδιωτικότητας και της ελευθερίας του πολίτη, καθώςκαι των ευαίσθητων προσωπικών του δεδομένων, έχει πρόταση για την μορφοποίηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, με τρόπο που θέτει τον πολίτη στο τιμόνι του οχήματος της εξυπηρέτησης και όχι στις σύγχρονες ηλεκτρονικές φυλακές του Οργουελισμού. Κάθε υπουργείο οφείλει να έχει εκείνα τα στοιχεία τα οποία το αφορούν, χωρίς αναμείξεις και αδικαιολόγητη πρόσβαση σε κάθε πτυχή της ζωής του πολίτη.
• Ας σημειωθεί περαιτέρω ότι μας βρίσκει προβληματισμένους η από 27/7/22 θέση σε λειτουργία της ηλεκτρονικής εφαρμογής που θα δίνει την δυνατότητα στους πολίτες να έχουν στο κινητό τους τηλέφωνο την υπάρχουσα ταυτότητα και το δίπλωμα οδηγήσεως. Επί της ουσίας η εφαρμογή του κινητού που έδωσε την δυνατότητα αποθήκευσης του πιστοποιητικού «COVIDPass» μετεξελίσσεται σε πύλη όχι απλής ταυτοποίησης αλλά δικαιώματος (η μη) του πολίτη σε υπηρεσίες και συναλλαγές.Βέβαια, σε πρώτη φάση, η εν λόγω εφαρμογή θα είναι προσωρινή και προαιρετική, όταν όμως περάσουμε σύντομα στην τελική νέα ηλεκτρονική ταυτότητα που απορρέει από τον διαγωνισμό που βρίσκεται σε εκκρεμότητα, από όσο γνωρίζουμε θα είναι και υποχρεωτική. Επομένως είναι προπομπός μίας μελλοντικής κατάστασης που θυμίζει σκοτεινές περιόδους της ιστορίας. Όπως δεν θα αφήναμε το παιδί μας να μπει στο αυτοκίνητο ενός αγνώστου που υπόσχεται να το φέρει σπίτι, ας είμαστε σε επαγρύπνηση ώστε να μην εκχωρούμε την ελευθερία και την ιδιωτικότητά μας σε αγνώστους για λίγη παραπάνω ευκολία.